Virüs Sonrası Öksürük: Nedenleri ve Çözüm Yolları
Virüs Sonrası Öksürük: Nedenleri ve Çözüm Yolları
Virüs sonrası öksürük, hastalık geçtikten sonra bile devam eden bir durumdur. Soğuk algınlığı, grip veya COVID-19 geçiren birçok kişi, öksürükten kurtulmakta zorluk çekmektedir. Uzmanlar, bu durumun nedenlerini ve çözüm yollarını araştırmaktadır.
Hastalık geçtikten sonra öksürüğün devam etmesi, birçok insanın karşılaştığı yaygın bir sorundur. UT Southwestern Tıp Merkezi'nden Dr. Michael Shiloh, öksürük şikayetiyle gelen hastaların genellikle 8 haftadır hasta olduklarını belirtmektedir. Bu durum, virüslerin solunum yollarındaki etkileriyle ilişkilidir.
Öksürük Nedir?
Öksürük, solunum yolunu zararlı maddelerden koruyan bir refleks olarak tanımlanabilir. Bu refleks, solunum yoluna ulaşan sinirler tarafından tetiklenir. Sinirler, çeşitli tahriş edici maddelere tepki veren reseptörlerle donatılmıştır. Tahriş edici bir madde, bu reseptörleri uyardığında, beyne öksürme sinyalleri gönderilir.
Beyin, öksürmek ya da öksürmemek için solunum yoluna geri komutlar gönderir. Bu dolambaçlı yol, öksürük üzerinde bilinçli bir kontrol olmasının nedenidir. Öksürük, genellikle boğazdaki mukusu temizlemek için ortaya çıkar, ancak virüsler de bu refleksi tetikleyebilir.
İyileştikten Sonra Öksürüğü Tetikleyen Nedenler
Bilim insanları, öksürüğü tetikleyen birçok farklı uyaran olduğunu bilmektedir. Ancak hastalıktan haftalar geçtikten sonra bile öksürüğü tetikleyen şeyin ne olduğu konusunda kesin bir görüş birliği yoktur. Öksürük, boğazdaki mukusu temizlemek için gereklidir, ancak enfeksiyonlar sonrasında sinirlerin aşırı duyarlı hale gelmesi de önemli bir faktördür.
Birçok enfeksiyonda, kuru öksürükler görülmektedir. Bu durum, enfeksiyon sırasında solunum yolumuzu temizlemek için öksürdüğümüz bilgisiyle çelişmektedir. Sinirlerin aşırı duyarlı hale gelmesi, hastalık geçtikten sonra bile öksürüğün devam etmesine neden olmaktadır.
Enfeksiyonlar Sinirleri Aşırı Duyarlı Hale Getiriyor
Hastalık sırasında, enfeksiyon solunum yolu sinirlerinin hassasiyetini artırarak aşırı tepki vermesine neden olmaktadır. Bir hipoteze göre, enfeksiyon sonrası inatçı öksürükler, hastalık sona erdikten sonra sinirlerin aşırı duyarlı kalmasıyla ortaya çıkmaktadır. Bu durum, derin nefes almak, gülmek veya soğuk havaya çıkmak gibi zararsız hareketlerin bile öksürüğü tetiklemesine yol açmaktadır.
1990 yılında yapılan bir araştırmada, grip benzeri bir virüs enfeksiyonunun, kobaylarda solunum yolu sinirlerinin hassasiyetini artırdığı gözlemlenmiştir. Hasta kobaylar, tahriş edici maddelere maruz kaldıklarında sağlıklı olanlara göre daha fazla öksürük göstermiştir. Bu durum, insanlarda da benzer şekilde gözlemlenmiştir.
Aşırı Duyarlılık ve Reseptörler
Bilim insanları, aşırı duyarlılığı belirli enflamatuar kimyasallara ve solunum yolu sinirleri üzerindeki reseptörlere bağlıyor. 2016 yılında yapılan bir çalışmada, grip benzeri bir virüs enfeksiyonunun, solunum yolundaki bazı sinirlerin, kapsaisin ve diğer uyaranlara tepki veren reseptörlerin fazladan kopyalarını yapmasına neden olduğu keşfedilmiştir. Bu durum, kobaylar ve laboratuvar ortamında yetiştirilen insan hücrelerinde de gözlemlenmiştir.
2017 yılında yapılan başka bir çalışmada, bir virüs UV ışığı ile “öldürüldüğünde” bile, laboratuvar ortamında yetiştirilen insan hücrelerinde reseptörlerin kopyalarının arttığı gösterilmiştir. Bu bulgular, öksürüğün nedenlerinin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlamaktadır.
Kronik Öksürük ve Belirtiler
Kronik öksürük, genellikle 8 haftadan uzun sürdüğünde bir sağlık sorunu olarak değerlendirilmelidir. Enfeksiyon sonrası öksürük genellikle 2 ila 3 hafta içinde düzelir. Ancak öksürüğün 8 haftadan uzun sürmesi durumunda, bir doktora başvurulması önerilmektedir. Öksürük, ateş, nefes darlığı veya kanlı balgam gibi diğer belirtilerle birlikte ortaya çıkarsa, daha erken doktora gitmek gereklidir.
Viyana Tıp Üniversitesi'nde görevli göğüs hastalıkları uzmanı Dr. Lukasz Antoniewicz, hastalıktan sonra birkaç hafta öksürmenin normal olduğunu belirtmektedir. Ancak kronik öksürüğün 8 hafta sınırını aşması durumunda, uzman görüşü alınması gerektiği vurgulanmaktadır.
Öksürük ve Sağlık Üzerindeki Etkileri
Öksürük, bazı durumlarda ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Dr. Antoniewicz, genç hastalarının sadece öksürük nedeniyle kaburgalarının kırıldığını ifade etmektedir. Bu durum, kemik hastalığı olmaksızın gerçekleşmektedir. Öksürük, oldukça güçlü bir refleks olmasına rağmen, bazı durumlarda can acıtıcı olabilmektedir.
Bu nedenle, bir ay boyunca öksürük devam ediyorsa, bir doktora görünmek için beklememek önemlidir. Sağlık sorunlarının erken teşhisi, tedavi sürecini kolaylaştırmaktadır. Öksürük, basit bir refleks gibi görünse de, altında yatan nedenlerin araştırılması gerekmektedir.